Dieren,
10
juni
2015
|
00:00
Europe/Amsterdam

Geschiedenis Koninklijke Gazelle

Samenvatting

Het verhaal is bekend van Willem Kölling, de postbeheerder uit Dieren, die in 1892 besloot in de fietshandel te gaan. Niet iedereen was overtuigd van het toekomstperspectief, maar hij zag echter als één van de eersten de mogelijkheden van dit nieuwe vervoermiddel. Zijn begin was aan de voorzichtige kant want hij bestelde in Engeland welgeteld één fiets. Toch groeide zijn klandizie snel en zocht hij een partner, vond deze in Rudolf Arentsen, een handelaar in kachels, haarden en ijzer. Samen richtten zij de firma Kölling en Arentsen op, het begin van een fantastische, succesvolle geschiedenis. Met als nieuwe mijlpaal na 124 jaar de ingebruikname van een volledig nieuwe fabriek in Dieren.

Het begin

In 1902 kochten beide heren een pand aan de Wilhelminaweg op een bedrijfsterrein in Dieren en konden zij de zaken al snel uitbreiden. In de zomer van dat jaar zag Willem Kölling tijdens een wandeling door de bossen rondom Dieren en Laag Soeren, plotseling een reebok oversteken. De snelheid en sierlijkheid waarmee het dier zich uit de voeten maakte, brachten hem op het idee de naam Gazelle, één der snelste antilopesoorten, te gebruiken voor zijn fietsen. De merknaam Gazelle was geboren!

In 1903 werd het assortiment uitgebreid met een motorfiets, die overigens niet door Gazelle zelf werd geproduceerd. Twee jaar later trok Arentsen zich terug uit het bedrijf, en werd hij opgevolgd door Hendrik Kölling, een broer van Willem, waarmee Gazelle een familiebedrijf was geworden. De ontwikkeling van het bedrijf verliep voorspoedig en na een forse verbouwing en uitbreiding in 1912 van de productiefaciliteit konden er grotere aantallen fietsen worden geproduceerd.

Groei

In 1915 werd het bedrijf omgedoopt in N.V. Gazelle Rijwielfabriek v/h Arentsen en Kölling. Tot aan de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde het bedrijf zich uiterst voorspoedig en werd een groot afzetgebied gevonden in Nederlands-Indië. In 1935 werd de eerste tandem ontwikkeld die direct een groot succes bleek. De fietsenproducent weet in de jaren dertig van de twintigste eeuw zijn stempel op de fietsmarkt te drukken. Onder meer als gevolg van de uitvinding van de trommelrem, die het bedrijf weer aan andere fietsenmakers leverde, en een aantal innovatieve modellen (zoals het kruisframe) Gazelle in staat snel te groeien. De Gazellefiets komt internationaal steeds meer bekend te staan als "typisch Hollands". Via slimme marketing weet het bedrijf van de fiets een product te maken dat voor buitenlanders net zo bij Holland is gaan horen als molens, klompen en kaas. In de jaren vijftig groeide Gazelle uit tot de nummer-1 in Nederland. De productie van fietsen bleek dus succesvol, maar het bedrijf zocht ook naar expansiemogelijkheden, en dat ging niet altijd van een leien dakje. In plaats van zich te focussen op dat waar het goed in is - het ontwikkelen en produceren van fietsen - krijgt de afdeling productontwikkeling carte blanche. En werden er bromfietsen en zelfs auto’s ontwikkeld.

In 1938 werd begonnen met de bouw van motorfietsen, eerst nog met de 60 cc "biefstukwarmer" van ILO, later ook met zwaardere modellen met 50- tot 248 cc ILO- en Villiers-blokken. Een minder succes was het eerste experiment met een elektrisch aangedreven fiets die door vijf fietsfabrikanten waaronder Gazelle werd ontwikkeld. De markt bleek nog niet klaar voor dat product. Iets wat anno 2015 volledig anders blijkt.

WOII en periode daarna

Tijdens de Tweede Wereldoorlog had Gazelle het moeilijk, net als veel andere productiebedrijven. Veel van het materiaal en van de machines werd naar Duitsland overgebracht, en kort voor de bevrijding werden de resterende machines vernietigd. Na de oorlog werd echter hard gewerkt aan de wederopbouw en de hervatting van de productie. In augustus 1946 werd de eerste naoorlogse Gazelle-fiets op de markt gebracht, en in 1950 het eerste rijwiel met hulpmotor.

In 1954 - het jaar waarin de 1 miljoenste fiets werd gemaakt - werd het bedrijf van een familie-vennootschap omgezet in een open N.V. Gazelle zou in de daaropvolgende jaren uitgroeien tot één van de belangrijkste fietsfabrieken in Nederland. In 1958 presenteerde Gazelle een vierwielige bedrijfsauto die in vrij grote aantallen door De Gruyter en bakkerij Vermaat besteld werden. De aandrijving werd door een elektrisch motortje verzorgd of door een Sachs-motorblokje.

In 1964 werd een fusie aangegaan met Batavus maar deze verliep niet voorspoedig. De bedrijven bleken niet bij elkaar te passen, en al na twee jaar namen de fusiepartners weer afscheid van elkaar. Echter, de expansiedrift bleef. Eind jaren zestig werden de concurrenten Juncker, Simplex en Locomotief, en bromfietsfabrikant Berini overgenomen. En in 1971 werd Gazelle zelf overgenomen door Tube Investments, en werd het bedrijf omgezet in een B.V.

Jaren zeventig en tachtig, en het predicaat Koninklijk

In 1970 verscheen de truckbouw-afdeling van Gazelle op de RAI met een kleine stadsauto, aangedreven door een tweetakt benzinemotor. De carrosserie bestond voornamelijk uit polyester. Men kon plaatsnemen in het voertuig door de gehele voorkant naar voren te klappen. De auto was 1,90 meter lang en had een draaicirkel van 5 meter. De afdeling truckbouw werd vervolgens overgenomen door Accles & Pollock, dat bedrijfswagens onder de naam Apollo produceerde. Het prototype verdween in 1991 naar voormalig Oost-Duitsland.

In 1987 werd de fietsendivisie van Tube Investments verkocht aan Derby Cycles Corporation. Dit Amerikaanse bedrijf was toen al eigenaar van Raleigh, de naaffabrikant Sturmey-Archer en de Duitse fietsmerken Kalkhoff, Rixe, Winora en Staiger. Vijf jaar later werd door Prinses Margriet het predicaat Koninklijk verleend aan Gazelle ter ere van het 100-jarig bestaan. Gazelle is het enige Nederlandse fietsmerk dat het predicaat Koninklijk mag dragen.

Na de eeuwwisseling en overname door Pon Holdings

Het noodlijdende Derby verkocht in 2001 Gazelle aan de Nederlandse investeringsmaatschappij Gilde Buy Out Partners. Met Gazelle ging het toen uitstekend, maar Derby had de opbrengst van de verkoop nodig om te overleven. In die tijd produceerde Gazelle circa 380.000 fietsen per jaar, en had het bedrijf een marktaandeel van 30%. In 2011 bereikt Pon Holdings overeenstemming met grootaandeelhouder Gilde Buy Out voor de overname van Fietsenfabriek Koninklijke Gazelle. De overname door Pon paste uitstekend in de groeistrategie van de onderneming als toonaangevende mobiliteitsaanbieder en betekende een belangrijke stap om te groeien in de fietsenmarkt. Pon, importeur van onder meer Volkswagen, Porsche, Audi, SEAT en Skoda, was geen onbekende op dit terrein want het familiebedrijf begon eind 19e eeuw als rijwielhandel in Amersfoort en produceerde daar ook eigen 'Pon'-fietsen.

Pon was overtuigd van de groeipotentie van Gazelle, zowel op de Nederlandse markt als in het buitenland. Daarnaast wilde Pon profiteren van de opkomst van de elektrische fiets.

Janus Smalbraak, CEO Pon Holdings
Wij zijn er trots op om een oer-Hollands merk met een rijke geschiedenis als Koninklijke Gazelle aan onze bedrijvenportefeuille toe te kunnen voegen.
Janus Smalbraak, CEO Pon Holdings

Gazelle bleef na de overname een zelfstandig opererend bedrijf.

Eind 2012 was prinses Margriet terug in de fabriek om de laatste hand te leggen aan de 14 miljoenste fiets van Gazelle, dat tevens zijn 120e verjaardag vierde. In 2012 werd ook Union overgenomen door de PON Bicycle Group en maakt nu onderdeel uit van de Koninklijke Gazelle.

124 jaar geschiedenis

Gazelle is bijna 125 jaar uitgegroeid van een kleine tweemanszaak tot een toonaangevende internationale onderneming. Van drie verkochte fietsen in 1892 tot het grootste fietsenmerk van Nederland met een productie van 250.000 fietsen per jaar. Het aantal verkochte fietsen is de laatste jaren steeds meer toegenomen. Voor het eerste miljoen fietsen was 62 jaar nodig. Het tweede miljoen volgde 12 jaar later in 1966. Willem Kölling bleek de goede naam te hebben gekozen want daarna zette Gazelle pas echt de snelheid erin. Het eeuwfeest in 1992 viel samen met de productie van de 8 miljoenste fiets. Tegen die tijd werden er elke 3 à 4 jaar één miljoen fietsen afgeleverd. Dit resulteerde op 7 april 1999 tot een hoogtepunt in het bestaan van Gazelle. Op die dag legde Prins Willem Alexander namelijk de laatste hand aan de 10 miljoenste Gazelle.

Gazelle ging door en op 31 oktober 2005 reed de 12 miljoenste Gazelle de fabriek uit. Minister Karla Peijs van Verkeer en Waterstaat hielp op deze dag persoonlijk mee aan de Gazelle Easy Glider: de eerste Gazelle met elektronische trapondersteuning. In 2008 werd de 13 miljoenste Gazelle geproduceerd en in december 2012 zelfs de 14 miljoenste fiets. Deze 14 miljoenste Gazelle werd afgemonteerd door Prinses Margriet. Momenteel produceert Gazelle Elektrische fietsen, Stadsfietsen, Lifestyle fietsen, Trekking fietsen, Gazelle Ultimate, en nu op naar de 15 miljoenste Gazelle.

Visie van Gazelle: Zin in fietsen!

Gazelle vindt dat de fiets iedere dag zin moet geven om te fietsen. Fietsen mag geen moeite kosten, maar moet juist energie geven. Zodat de fietser kan genieten van de buitenlucht, de natuur en de beweging. Met de fiets levert de stadsfile geen probleem op en zijn er geen parkeerproblemen.

Een fiets is pas ‘Gazelle-waardig’ als deze de perfecte drie-eenheid heeft van heerlijk licht fietsen, slim design en robuuste kwaliteit. Want hoe beter men fiets, des te vaker men fietst! Daarom produceert Gazelle al vanaf 1892 de mooiste kwaliteitsfietsen te maken die zo licht en comfortabel mogelijk rijden. Zo maakt Gazelle iedere dag weer de slogan ‘zin om te fietsen’ waar.

Inspiratie opdoen in het Gazelle Experience Center

In het Gazelle Experience Center is alles te vinden op het gebied van fietsen. Een bezoek is een perfecte manier om inspiratie op te doen wat er allemaal op fietsgebied mogelijk is. Naast de complete Gazelle-collectie biedt het Experience Center een blik op de geschiedenis van het fietsmerk, de verschillende sportieve- en sponsoractiviteiten, en kunnen alle fietsmodellen worden getest. In het Experience Center worden geen fietsen verkocht; daarvoor beschikt Gazelle over een uitgebreid dealernetwerk. 

Gazelle drie-eenheid 

Elke Gazelle geeft de gebruiker zin in fietsen door de perfecte combinatie van licht fietsen, slim design en robuuste kwaliteit. 

Licht fietsen

Of het nu in de stad is of juist tijdens lange toer- tochten, licht fietsen maakt elke rit comfortabeler. Daarom maakt Gazelle steeds lichtere fietsen. Niet alleen qua gewicht, maar ook qua rijbeleving, door toepassing van lichtgewicht onderdelen en slimme innovaties. Hierdoor zijn de elektrische fietsen van Gazelle tot 10% lichter dan vergelijkbare modellen van andere merken! Bij de Lite-modellen loopt dit verschil zelfs op tot 20%. 

Slim design

Gazelle heeft een breed assortiment aan modellen, prijsklassen en kleuren, gekenmerkt door design en styling. Met slimme oplossingen, zoals fraai geïntegreerde kabels en verlichting, winnen de innovatieve Gazelle-fietsen regelmatig prijzen.

Robuuste kwaliteit 

Om zorgeloos te blijven fietsen, geeft Gazelle op alle frames en niet-verende voorvorken maar liefst 10 jaar garantie. Op verende voorvorken is dat 5 jaar en op andere onderdelen 2 jaar. De lak op een Gazelle is onverwoestbaar en in iedere kleur keihard en krasbestendig. Voor een vergrote veiligheid hebben veel van de fietsen van Gazelle automatische verlichting en een kwaliteitsslot met diefstal- preventiechip. Alle frames en onderdelen worden uitvoerig getest in het testlaboratorium. De duurzaamheid van een Gazelle betaalt zich terug in lage onderhoudskosten en een hoge inruilwaarde.

Piet Pelle

Vanaf de jaren dertig introduceerde Gazelle een strip met de titel Piet Pelle op zijn Gazelle. Het werd in de jaren vijftig opnieuw uitgegeven en Kees Stip voegde er in de jaren zestig nog twee verhalen aan toe. Veel mensen denken bij Gazelle meteen aan Piet Pelle. Deze jongeman was de hoofdpersoon in de cartoon boek met de titel "Piet Pelle op zijn Gazelle", een prentenboek voor kinderen van 8 jaar tot 80.

De Haarlemse kunstenaar Ko Doncker kwam met het idee van Piet Pelle in 1908 voor de Gazelle fietsenfabriek. Piet Pelle en zijn fiets ervaren de meest buitengewone avonturen. De eerste druk van het boek Piet Pelle bestond uit 20.000 exemplaren. Piet Pelle werd al snel een begrip in Nederland en werd geprezen als een held. Het boek werd heruitgegeven in 1950.

Piet Pelle heeft een belangrijke rol in de marketing en promotie van Gazelle gespeeld voor decennia. In 1997 werd een standbeeld van hem dan ook gepresenteerd in Dieren, de geboorteplaats van Gazelle fietsen

Prijzen

Dat Koninklijk Gazelle een goede reputatie heeft en belangrijk zijn in hun vakgebied is wel te bewijzen aan de prijzen die zij gewonnen heeft.

  • 2015 Beste e-bike tot €2500 volgens ANWB Kampioen: Orange C7 Hybrid M
  • 2015 Winnaar Telegraaf Fietstest E-bike vanaf €2500: Ultimate T2i Hybrid M2015 Winnaar Telegraaf Fietstest toerfietsen tot €1249: Ultimate T1
  • 2015 Nominatie Speed E-bike van het jaar 2015: Impulse EM Speed
  • 2015 Nominatie Fiets van het jaar 2015: Van Stael2014 Winnaar Nationale Fietstest tot €1000: Eclipse LTD2014 Sportief winnaar AD fietstest
  • 2014: Ultimate C12013 Fiets Innovatie Award: Gazelle Cleanbar2012 Nominatie Fiets van het Jaar
  • 2013: Esprit Urban2011 Drie erkenningen Goed Industrieel Ontwerp: Balance Innergy, Friiik en het PowerClick standaard
  • 2011 Fiets van het Jaar: Eclipse Limited Edition2010 Special Award Fiets van het Jaar: Ultimate Excellent2009 Erkenning Goed Industrieel Ontwerp: FenderVision koplamp
  • 2009 Special Award Fiets van het Jaar: Montreux Limited Edition
  • 2009 Fiets van het Jaar: Chamonix Innergy
  • 2008 Dutch Design Award: Cabby bakfiets2008 Erkenning Goed Industrieel Ontwerp: Orange Innergy2007 ANWB Kinderkeus
  • 2007 Special Award Fiets van het Jaar: Orange Limited Edition
  • 2006 ANWB Kinderkeus: Bumper 26"
  • 2006 Fiets Innovatie Award: Gazelle Lite Hybrid Superieur
  • 2006 Fiets Innovatie Award: Gazelle Power Eye koplamp2005 Fiets van het Jaar: Orange Limited Edition2003 ANWB Kinderkeus: Shift2002 ANWB Kinderkeus
  • 2002 Fiets van het Jaar: ScooterBike Pro
  • 2001 Gelderse Vormgevingsprijs: Tranza vouwfiets
  • 2001 Fiets Innovatie Award: Gazelle Comfort Seat
  • 1997 Erkenning Goed Industrieel Ontwerp
  • 1997 ANWB Kinderkeus
  • 1996 Fiets van het Jaar: Skydrive
  • 1995 Eervolle Vermelding Fiets van het Jaar: Medeo
  • 1995 Fiets van het Jaar: Expresso
  • 1994 ANWB Kinderkeus Junior FietsRAI
  • 1991 Fiets van het Jaar: Randstad
  • 1988 Fiets van het Jaar: Roadcruiser